Wetenschappelijk bewezen opties voor gewichtsbeheersing
Of het nu gaat om gecombineerde leefstijl interventies (GLI),
anti-obesitasmedicatie of bariatrische chirurgie, er zijn
verschillende manieren om obesitas te behandelen. Een getrainde
zorgverlener kan helpen om een gewichtsbeheersplan voor u op te
stellen, door een aantal verschillende behandelingen te combineren die
op verschillende manieren werken.
Obesitas is een complexe ziekte met veel oorzaken. Daarom is er
volgens professor Arya Sharma: “Geen enkele beheersstrategie die voor
alle patiënten werkt”. Hij is de wetenschappelijke directeur van
Obesity Canada en een arts die zich de afgelopen 20 jaar heeft
gespecialiseerd in de behandeling van obesitas.
“Elk succesvol beheersplan omvat langetermijnstrategieën die
patiënten helpen af te vallen en gewichtstoename te voorkomen”, voegt
hij toe. Mensen die leven met obesitas hebben daarom een
gepersonaliseerd behandelplan nodig, dat speciaal voor hen is opgesteld.
Het plan kan een aantal verschillende behandelopties omvatten. En
naarmate je de reis naar gewichtsbeheersing doorloopt, kunnen
verschillende soorten behandelingen meer of minder relevant worden.
Daarom moet je gewichtsbeheersplan afgestemd zijn op je behoeften en
kan het na verloop van tijd worden aangepast.
Het vinden van een zorgverlener met veel kennis over obesitas is de
eerste stap. Steeds meer zorgverleners begrijpen de wetenschap achter
de ziekte en hoe ze het effectief moeten behandelen, dus geef niet op
als het enige tijd kost om er een te vinden. Als je niet zeker weet
hoe je een gesprek moet beginnen, dan
kunnen deze tips je daarbij helpen.
Obesitas is een complexe ziekte met vele oorzaken, en er is geen
enkele aanpak die voor iedereen werkt.
-Freedhoff Y. & Sharma A.M. Best Weight, A practical guide to
office-based obesity management, Canadian Obesity Network 2010
Laten we dus eens kijken naar enkele van de wetenschappelijk bewezen
behandelopties die zorgverleners aanbieden.*
Gezond
eten - Inzicht in "Hoe" en "Waarom" als het gaat
om je relatie met voedsel
Vergeet het wonderdieet. Als het gaat om obesitas, kan verandering
van het eetgedrag in elk opzicht veel meer betekenen dan simpelweg
minder calorieën eten. In plaats daarvan zal je arts jouw eetpatronen
in overweging nemen bij het opstellen van je gewichtsbeheersplan.
Is er bijvoorbeeld een specifiek tijdstip van de dag dat je het
risico loopt om veel of ongezond te eten?
Waar eet je normaal
gesproken? Eet je wanneer je jezelf moe, gestrest of verdrietig voelt?
En hoe ervaar je het gevoel van volheid na een maaltijd? Deze vragen
bieden allemaal aanwijzingen om je te helpen een duurzamere relatie
met voedsel te ontwikkelen.
Verhoogde
lichamelijke activiteit
Je hoeft niet elke dag een marathon te lopen. Om te beginnen kan een
beetje extra beweging in je dagelijkse leven veel betekenen. Als je
overdag veel zit, kan elk uur opstaan en een aantal minuten rondlopen
een verschil maken. Net als naar winkels lopen en de trap oplopen,
indien mogelijk.
Wat
belangrijk is, is dat je manieren vindt om fysiek actief te zijn en
waar je elke dag van geniet. Bespreek met je behandelaar wat voor jou
de beste manier is om je lichamelijke activiteit te verhogen.
Gedragstherapie
Ons lichaam en onze geest zijn diep verbonden. Gedragstherapeuten
werken samen met de psychologische aspecten van gewichtsbeheersing,
zodat je gedachtenpatronen, emoties en gedrag kunt identificeren die
bijvoorbeeld voedselinname en verdere gewichtstoename bevorderen. Dit
kunnen grote porties zijn, en/of frequent snacken en/of eten/drinken
als je geen honger hebt.
De focus hiervan is om je in staat te stellen vaardigheden te
ontwikkelen om deze patronen te veranderen en je te helpen langdurig
gewichtsverlies en gezondheidsvoordelen te handhaven.
Gecombineerde leefstijlinterventie (GLI)
Voor de behandeling van overgewicht bij volwassenen wordt per 1
januari 2019 de gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) vergoed
vanuit de basisverzekering. Op dit moment gaat het om drie erkende
programma’s, namelijk SLIMMER, CooL en Beweegkuur.
Met deze leefstijlinterventies werken volwassenen aan hun leefstijl,
gezonder eten en duurzame gedragsverandering. Het doel is overgewicht
te verminderen.
Een deelnemer aan een gecombineerde leefstijlinterventie krijgt
advies over en begeleiding bij:
gezonde voeding en het aanleren van gezonde eetgewoontes;
gezond bewegen conform de richtlijn Gezond Bewegen en hoe dit in
te passen in het dagelijkse bestaan;
het realiseren van de
gedragsverandering die nodig is om een gezonde leefstijl te
verwerven en te behouden.
Het programma bestaat uit een behandelfase gericht op
gewichtsverlies (twaalf maanden) en een onderhoudsfase gericht op
behoud van het reeds verloren gewicht (twaalf maanden). Het
daadwerkelijke bewegen realiseert de deelnemer in de eigen
woon-/leefomgeving en maakt geen onderdeel uit van de interventie.
Deelname aan een gecombineerde leefstijlinterventie is enkel
mogelijk na doorverwijzing van de huisarts of medisch specialist.
Raadpleeg www.loketgezondleven.nl
voor meer informatie en waar in uw gemeente geregistreerde aanbieders
van de gecombineerde leefstijlinterventie bevinden.
Maaltijdvervangingen/dieet met weinig calorieën
Maaltijdvervangingen zijn caloriegecontroleerde producten die
essentiële voedingsstoffen, vitaminen en mineralen bevatten.
Maaltijdvervangingen bevatten doorgaans veel eiwitten en weinig vet en koolhydraten.
Maaltijdvervangingen kunnen deel
uitmaken van een klinisch begeleid dieetplan. Ze kunnen namelijk
helpen met gewichtsverlies, maar het is vooral belangrijk dat mensen
een manier vinden om er hun nieuwe levensstijl van te maken.
Geneesmiddelen tegen obesitas
Net zoals we onze lichaamstemperatuur niet kunnen beheersen met de
kracht van onze gedachten, kunnen we ook niet bewust enkele van de
biologische processen beheersen die onze eetlust beïnvloeden. Dit is
waar geneesmiddelen tegen obesitas een rol kunnen spelen, door in te
spelen op deze verschillende biologische processen.
De verschillende geneesmiddelen werken op verschillende manieren.
Sommige geneesmiddelen tegen obesitas helpen de eetlust te reguleren
en voedselporties te beperken. Dit helpt je minder te eten en maakt
het aanpassen van je levensstijl gemakkelijker.
Geneesmiddelen tegen obesitas kunnen ook helpen om gewichtstoename
te voorkomen door de biologische reacties van je lichaam op
gewichtsverlies te beheersen, zoals aanhoudende toename van honger. Andere
geneesmiddelen helpen je af te vallen door de manier waarop je lichaam
voedsel opneemt te veranderen. Bijvoorbeeld door de hoeveelheid vet te
beperken die door je lichaam wordt opgenomen.
Bariatrische chirurgie
In het algemeen vermindert deze behandeling de eetlust en hoeveelheid
voedsel die een persoon comfortabel kan eten gedurende één maaltijd.
Men heeft aangetoond dat bariatrische chirurgie metabolische en
hormonale veranderingen teweeg brengen, die een belangrijke rol spelen
bij gewichtsregulering. De hormonale veranderingen die hieruit
optreden helpen om aankomen te voorkomen.
Behandelingen vinden die voor jou werken
Je arts zal helpen je gepersonaliseerde gewichtsbeheersplan op te
stellen. Maar ze kunnen niet voorspellen hoe je reageert op de
verschillende behandelingen die ze aanbevelen. We zijn allemaal anders
en dat betekent ook dat onze reactie op de behandelingen per individu
verschillend zal zijn.
Daarom kan je arts je gewichtsbeheersplan gaandeweg aanpassen,
afhankelijk van de reactie van je lichaam en je gezondheidsbehoeften.
Het gewichtsplateau
Ongeacht de behandelmethoden die deel uitmaken van je
gewichtsbeheersplan, zal op een bepaald moment het gewichtsverlies
stoppen en afvlakken. Dit wordt ook wel het bereiken van een
‘gewichtsplateau’ genoemd. Het is een onvermijdelijk onderdeel van de
reis naar gewichtsbeheersing die kan leiden tot frustratie en ontmoediging.
Het gewichtsplateau is echter het gevolg van natuurlijke
aanpassingen aan gewichtsverlies (in evolutionaire termen is
gewichtsverlies niet goed om te overleven en voort te planten). Het
lichaam reageert er dus op door geleidelijk en vaak onbewust
voedselinname te verhogen en het energieverbruik te vertragen. Studies
hebben aangetoond dat dit jarenlang kan duren. Het is daarom niet
verwonderlijk dat 8 van de 10 mensen op de lange termijn weer
aankomen. Dit is nog een bewijs dat ons biologische systeem, ondanks
onze beste bedoelingen, vaak zijn eigen agenda heeft gecreëerd door
miljoenen jaren aan natuurlijke selectie.
Mensen die het gewichtsplateau ervaren, zeggen vaak: “Wat heeft het
voor zin? Dit werkt niet meer!” of “Ik zit vast. Omdat mijn
inspanningen geen resultaten meer opleveren, kan ik er net zo goed mee stoppen".
Maar wat we vaak niet realiseren is dat het handhaven van
gewichtsverlies een enorme inspanning is en een enorme prestatie
gezien alle tegenwerkende krachten. Daarom suggereren veel artsen dat
gewichtsplateaus moeten worden gevierd.
En vergeet niet dat de behandelingen die je ondergaat achter de
schermen nog steeds kunnen werken om het roerige biologische systeem
te ’temmen’, zelfs als je de almaar verbeterende resultaten niet ziet.
Maar wat als het gewichtsverlies dat je hebt bereikt niet voldoende is
om de verbeteringen in de gezondheid of kwaliteit van leven te zien?
Nou, je moet net zo trots zijn op de inspanningen en de
vastberadenheid die je hebt getoond om daar te komen waar je nu staat.
Ga zo door en maak een afspraak met je arts om je gewichtsbeheersplan
te bekijken om te zien of de behandelingsbenadering moet worden
geïntensiveerd of aangepast.
* Sommige behandelingen kunnen bijwerkingen veroorzaken.
Deze informatie mag niet worden opgevat als adviezen of
aanbevelingen voor behandelingen. Raadpleeg altijd je zorgverlener
voor behandeladvies.
Referenties
Puhl-RM & Heuer CA. Stigma van obesitas: Belangrijke
overwegingen voor de volksgezondheid. American Journal of Public
Health 2010; 100:6:1019-1028.
Freedhoff Y. &
Sharma A.M. Beste gewicht - Een praktische gids voor het
beheersen van obesitas op het werk. Canadian Obesity Network
2010.
Wadden TA et al. Overzicht van de behandeling van
obesitas bij volwassenen. In: Thomas A. Wadden & George A. Bray
(eds). Handboek voor het behandelen van obesitas. New York: Guilford
Press 2018;283-308.
Kushner RF & Kahan S. Het opkomende
gebied van geneeskunde op het gebied van obesitas. In: Thomas A.
Wadden & George A. Bray (eds). Handboek voor het behandelen van
obesitas. New York: Guilford Press 2018;413-452.
Berthoud
H, Münzberg H., & Morrison, C.D. De hersenen de schuld geven van
obesitas. Gastroenterologie 2017;152(7):1728-1738.
American Association of Clinical Endocrinologists. Bevorder
uw gezondheid: Gids voor lichamelijke activiteit:
https://www.empoweryourhealth.org/sites/all/files/Empower-Physical-Activity-Guide.pdf
[Geraadpleegd juli 2019].
Gomez-Rubalcava S, Stabbert K
& Phelan S. Behandeling van gedragsproblemen inzake
obesitas.In: Thomas A Wadden & George A Bray (eds).
Handboek voor de behandeling van obesitas. New York:
Guilford Press 2018.
Forman E & Butryn M. Effectief
gewichtsverlies: Een op aanvaarding gerichte gedragsbenadering -
Behandelingen die werken (werkboek ed.). New York: Oxford
University Press 2016.
Butryn ML, Webb V & Wadden TA.
Gedragsbehandeling van obesitas. Psychiatrische klinieken
2011; 34(4):841-859.
Li M & Cheung BMY. Farmacotherapie
voor obesitas. British Journal of Clinical. Farmacologie
2009; 68:804–810.
Stefanidis A & Oldfield BJ.
Neuro-endocriene mechanismen die ten grondslag liggen aan
bariatrische chirurgie: Inzichten uit menselijke studies en
diermodellen. Journal of Neuroendocrinology 2017;
29:e12534.
Schmidt JB et al. Effecten van RYGB op
energieverbruik, eetlust en glycemische controle: een
gerandomiseerde gecontroleerde klinische studie. International
Journal of Obesity 2016; 40:281–290.
Xulong S et al.
Van genetica en epigenetica tot precisiebehandeling van obesitas:
Gastro-enterologierapport 2017; 5(4):266–270.
Vanwormer FM et al. Resultaten van gewichtsverlies: Een
systematische analyse en meta-analyse van klinische studies op het
gebied van gewichtsverlies met een minimale follow-up van 1 jaar.
J Am Diet Assoc.. 2007. 107:1755-1767.
Rosenbaum M
et al. Langdurige volharding van adaptieve thermogenese bij personen
die een verminderd lichaamsgewicht hebben gehandhaafd. Am J Clin
Nutr. 2008; 88:906–912.
Schwartz A & Doucet É.
Relatieve veranderingen in energieverbruik in rust tijdens
gewichtsverlies: een systematische analyse. Analyses inzake
obesitas. 2010; 11:531–547.
Hall KD & Kahan S.
Handhaven van verloren gewicht en langdurige beheersing van
obesitas. Medical Clinics of North America 2018;
102(1):183-197.
Tsai AG & Wadden TA. Behandeling van
obesitas in de primaire zorg. In: Thomas A Wadden & George A
Bray (eds). Handboek voor de behandeling van obesitas. New
York: Guilford Press 2018; 453-465.
Je Body Mass Index (BMI) is een getal dat wordt berekend op basis van je
gewicht en lengte. Het is geen nauwkeurige berekening van het percentage
lichaamsvet, maar het is een gemakkelijke manier om te bepalen waar je
gewicht valt in het bereik van gezond tot ongezond.
Deze tien vragen kunnen helpen om een dialoog te starten en de eerste
stappen te nemen om te begrijpen welke behandelopties voor
gewichtsbeheersing beschikbaar zijn.
Obesitas is een complexe ziekte, maar de behandeling ervan hoeft dat
niet te zijn. Getrainde zorgverleners hebben de kennis en hulpmiddelen
om een behandelplan op te stellen dat voor je werkt.