Стресс және семіздік: Неліктен біз дәмді тағамды ұнатамыз

Ұзақ уақыт бойы стресті сезіну біздің тәбетімізді өзгертуі мүмкін. Бұл семіздіктің даму қаупін арттырады. Стресті басқаруды үйрену – салмақты басқару әрекеттеріне қолдау көрсететін стратегиялардың бірі.

Өміріміздегі қиын жағдайларға жауап ретінде күйзеліске ұшырау қалыпты жағдай. Бұл да өте жиі кездеседі. 2018 жылы Gallup глобалдық сауалнамасына жауап берген 142 елдегі адамдардың 35 пайызы күннің көп бөлігінде күйзеліске ұшыратайтынын айтты. Бұл стресс жиі қысқа мерзімді болады, мысалы, алдағы мерзім туралы алаңдаушылық күйінде болады және бізді әрекет етуге оң ынталандыруы мүмкін.

Бірақ ұзақ уақыт бойы стресті сезсек, денсаулығымыз нашарлауы мүмкін. Біз жеткілікті ұйықтамаймыз және көп қозғалмаймыз. Біздің тамақтану үлгілеріміз де өзгеріп, біз зиянды тағамды көбірек қалаймыз. Стреске бұл реакциялардың барлығы бізді семіздіктің даму қаупіне ұшыратуда рөл атқарады.

Бөлісу

35%

адамдардың көпшілігі күннің көп бөлігінде стресс сезінетінін айтады.

-Gallup’s Global Survey of 142 countries, 2019

Ыңғайлы тағам – стресті жеңілдететін құрал

Стресс – мыңдаған жылдар бойы қауіпті жағдайлардан аман өтуге көмектескен денеміздің «күрес немесе қаш» реакциясының бөлігі. Ал, әдетте, біз оны қысқа уақыт аралығында ғана сеземіз. Бірақ қазір адамдар күнінің көп уақытында стресті сезеді, сондықтан жауап үнемі белсендіріледі.

Қосымша оқу

Стресс және семіздік: Неліктен біз дәмді тағамды ұнатамыз

Бұл кезде биологиялық стреске жауап беретін негізгі гормондардың бірі кортизол деңгейі көтеріледі. Кортизол деңгейінің жоғарылауының әсерлерінің бірі – тәбеттің жоғарылауы. Сондықтан, егер біз үнемі стресті сезсек, біз де көбірек тамақ жеуіміз мүмкін.

Және кез келген тағам емес. Зерттеулер көрсеткендей, біз күйзеліске ұшыраған кезде энергияға бай тағамға көбірек тартыламыз. Себебі бұл тағамдар стрестен арылуға көмектеседі. Сондықтан оны «жайлы тамақтану» деп атайды.

Сонымен, стресс көбірек тамақ жеуге шақырудан бөлек, жегіміз келетін тағам түрлерін де өзгертеді. Бұл семіздікпен өмір сүретін адамдарда кортизол деңгейінің қалыптыдан жоғары болуының себебін түсіндіреді. Сондай-ақ стресс бізде нашар ұйықтау, алкогольді көп ішу және аз қозғалу қаупін тудырады, мұның бәрі семіздік қаупін арттырады.

Woman sitting on the mat at the seashore having view on the big wave and jetty

Стресті басқаруға болатын әрекеттер

Сонымен, біз не істей аламыз? Стрестік жағдайларды, сондай-ақ күйзеліс сезімін басқаруға көмектесетін бірнеше түрлі стратегиялар бар. Стресті және стресс кезінде тамақтануды басқаруға арналған нұсқаулықты алу үшін Өзіңізге қамқор болыңыз: стресс пен салмақты басқарудың 8 әдісі мақаласын оқыңыз.

Анықтамалар

Gallup. Gallup Global Emotions 2019.
American Psychological Association. How stress affects your health: https://www.apa.org/helpcenter/stress [2019 жылдың шілде айына сәйкес].
Stults-Kolehmainen MA & Sinha R. The Effects of Stress on Physical Activity and Exercise. Sports Medicine 2014; 44:81-121.
Zellner DA et al. Food selection changes under stress. Physiology and Behavior 2006; 87(5):789-793.
Valk ES, Savas M & Rossum E. Stress and Obesity: Are There More Susceptible Individuals? Current Obesity Reports 2018; 7:193–203.
Forman E & Butryn M. Effective Weight Loss: An Acceptance-Based Behavioral Approach - Treatments That Work (Workbook Ed.). New York: Oxford University Press 2016.
Harvard Mental Health Letter. Why stress causes people to overeat. https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/why-stress-causes-people-to-overeat [2019 жылдың шілде айына сәйкес].

Қатысты мақалалар

Self Care Еркек денсаулығы Жан саулығы | 3 min. read

Заманауи ер адамды қалыптастыру: еркектік, қоғамдық нормалар мен семіздіктің теңгерімін сақтау

Қазіргі әлемде ер адам болу деген нені білдіреді? Қоғамның ер адамдарға қатысты қарама-қайшы пікірлері мен үміттері ер адамның өзін тұлға ретінде сезінуіне кедергі келтіріп қана қоймай, олардың денсаулығына да әсер етуі мүмкін.

Емдеулер Сарапшының кеңесі Семіздік кезіндегі күтім | 5 min. read

Салмақ туралы айтайық: семіздікке қарсы күресте басқа әңгімеге арналған уақыт

COVID-19 семіздікті денсаулық сақтаудың күн тәртібіне қойды және бұл ауруға қалай қарайтынымыз бен емдейтінімізді қайта қарастыру қажеттілігін тудырды.

Семіздік Психология Эмоционалды тамақтану | 5 min. read

Сезімдер салмақты басқаруда маңызды рөл атқарады

Өзіңізді жақсы сезіну үшін тамақтану әдетте «эмоционалды тамақтану» деп аталады, сондықтан бізге кейде диеталық кеңес емес, психологиялық қолдау қажет.