Αυτό το άρθρο διερευνά πώς τα μειονεκτήματα του ΔΜΣ μπορούν να αντισταθμιστούν από τις πολύτιμες πληροφορίες που παρέχει στους γιατρούς και τους ειδικούς της υγείας, ώστε να μπορούν να ορίζουν και να διαγιγνώσκουν την παχυσαρκία με αντικειμενικούς όρους, και να ελέγχουν και να παρακολουθούν τα ποσοστά παχυσαρκίας σε μια χώρα.
Ο ΔΜΣ είναι ένας απλός μαθηματικός τύπος που χρησιμοποιεί το βάρος ενός ατόμου σε σύγκριση με το ύψος του. Υπολογίζεται ως το βάρος (σε κιλά) διαιρούμενο με το τετράγωνο του ύψους (σε μέτρα) ή ΔΜΣ = βάρος (Kg) / ύψος (m2).
Το αποτέλεσμα αυτού του υπολογισμού είναι ένας αριθμός που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ταξινόμηση των ατόμων σε διάφορες κατηγορίες βάρους, από το ελλιποβαρές ή φυσιολογικό βάρος έως το υπέρβαρο και τα διάφορα επίπεδα παχυσαρκίας. Αν θέλετε να υπολογίσετε τον ΔΜΣ σας, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τον εύχρηστο υπολογιστή ΔΜΣ.
Ενώ ο ΔΜΣ έχει υιοθετηθεί ευρέως εδώ και πολλά χρόνια, δεν αποτελεί το τέλειο εργαλείο. Έχουν υπάρξει εκκλήσεις για αποφυγή του ΔΜΣ, λόγω των ακόλουθων επικρίσεων:
Σύνθεση σώματος: Ο μύες είναι πυκνότεροι (βαρύτεροι) από το λίπος. Ωστόσο, ο ΔΜΣ δεν μπορεί να κάνει διάκριση μεταξύ του βάρους που προέρχεται από το λίπος και του βάρους από τους μύες, πράγμα που σημαίνει ότι ορισμένα άτομα μπορεί να κατηγοριοποιούνται λανθασμένα ως «υπέρβαρα» ή «παχύσαρκα». Επίσης, ο ΔΜΣ δε λαμβάνει υπόψη του πού αποθηκεύει το σωματικό λίπος ένα άτομο. Αυτό είναι σημαντικό, καθώς το σωματικό λίπος που είναι αποθηκευμένο σε ορισμένες περιοχές, όπως η περιοχή του στομάχου, μπορεί να ενέχει μεγαλύτερους κινδύνους για την υγεία από ό,τι σε άλλες περιοχές.
Σκέψεις για την ποικιλομορφία: Ο ΔΜΣ δεν λαμβάνει υπόψη ευρύτερους παράγοντες της υγείας, όπως το φύλο, η ηλικία, η εθνικότητα ή άλλες συνθήκες. Έτσι, μία ενιαία προσέγγιση δεν μπορεί να λάβει υπόψη ορισμένες παραλλαγές, όπως το πώς οι άνδρες και οι γυναίκες αποθηκεύουν διαφορετικά το λίπος ή την απώλεια μυών που προκύπτει καθώς μεγαλώνουμε. Yπάρχουν προσαρμοσμένοι δείκτες ή συμπληρωματικές μετρήσεις (π.χ.περίμετρος μέσης) που βοηθούν στην καλύτερη εκτίμηση κινδύνου (CDC, 2023).
Αυτοαναφερόμενα δεδομένα: Τα άτομα μπορεί να δώσουν αναξιόπιστα νούμερα όταν αναφέρουν μόνοι τους τις μετρήσεις του ύψους και του βάρους τους, οδηγώντας σε λανθασμένους υπολογισμούς. Η χρήση αυτοαναφερόμενων μετρήσεων συχνά υποεκτιμά το βάρος και υπερεκτιμά το ύψος, οδηγώντας σε υποεκτίμηση του ΔΜΣ.
Τύποι παχυσαρκίας: Ο ΔΜΣ δε λαμβάνει υπόψη την πρόσφατη κατηγοριοποίηση των διαφόρων τύπων παχυσαρκίας, ώστε να παρέχεται στα άτομα η βέλτιστη αντιμετώπιση. Αυτό συζητείται λεπτομερέστερα στο άρθρο: «Φαινότυπος της παχυσαρκίας: πότε το υπερβολικό βάρος γίνεται νόσος;».
Παρά τα μειονεκτήματά του για συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων, ο ΔΜΣ είναι γενικά ένα σημαντικό και ωφέλιμο μέσο μέτρησης του επιπέδου σωματικού λίπους ενός ατόμου και συνεχίζει να χρησιμοποιείται παγκοσμίως για τους ακόλουθους λόγους:
Απλότητα στη χρήση: Το 51% του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζει με υπερβολικό βάρος ή παχυσαρκία μέσα στα επόμενα 12 χρόνια. Ο ΔΜΣ αποτελεί γρήγορο εργαλείο για την αρχική εκτίμηση και τον εντοπισμό ατόμων που χρειάζονται περαιτέρω αξιολόγηση ή παραπομπή σε ειδικό, ανεξάρτητα από το επίπεδο των ιατρικών τους γνώσεων ή την πρόσβαση τους σε εξιδικευμένη υποστήριξη για την παχυσαρκία.
Απλότητα για τους γιατρούς: Οι γιατροί της πρωτοβάθμιας περίθαλψης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην πορεία διαχείρισης βάρους των ατόμων που ζουν με παχυσαρκία, αν και συχνά δεν υπάρχει πολύς χρόνος για την πλήρη αξιολόγηση του βάρους τους. Ο ΔΜΣ μπορεί να είναι ένας γρήγορος τρόπος για τον εντοπισμό εκείνων που πρέπει να παραπεμφθούν σε κάποιον ειδικό για την παχυσαρκία.
Μη επεμβατική μέθοδος: Ο ΔΜΣ είναι μια διακριτική, μη επεμβατική μέθοδος για να βοηθήσει τα άτομα να αξιολογήσουν το βάρος τους. Ενώ ο ΔΜΣ μπορεί να υπολογιστεί από έναν γιατρό, ορισμένα άτομα μπορεί να προτιμήσουν να το κάνουν από την άνεση του σπιτιού τους, αν ανησυχούν ότι θα νιώσουν ότι τους κρίνουν ή ότι θα νιώσουν αμήχανα αν τους αγγίξουν σε σημεία που θεωρούν άβολα ή ευαίσθητα.
Είναι οικονομικό: Το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης αυξάνεται ραγδαία. Με το κόστος που σχετίζεται με την παχυσαρκία να προβλέπεται ότι θα ξεπεράσει τα 4 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2035, ο ΔΜΣ παρέχει έναν καθολικό, οικονομικό τρόπο για την αξιολόγηση και την παρακολούθηση της τάσης για παχυσαρκία σε μεγάλο αριθμό ατόμων. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε έναν κόσμο όπου τα ποσοστά παχυσαρκίας και οι οικονομικές επιπτώσεις τους διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των χωρών και του βαθμού ανάπτυξής τους. Για παράδειγμα, στις χώρες χαμηλού εισοδήματος τα ποσοστά παχυσαρκίας μεταξύ των ενηλίκων αναμένεται να διπλασιαστούν από το 2020 έως το 2035. Ενώ σε ορισμένες χώρες υψηλού εισοδήματος, η ταχύτητα με την οποία αυξάνονται τα ποσοστά παχυσαρκίας φαίνεται να επιβραδύνεται.
Ο ΔΜΣ εξακολουθεί να αποτελεί ένα πολύτιμο και οικονομικό εργαλείο, που είναι εύκολα προσβάσιμο και χρησιμοποιείται από γιατρούς και άτομα. Ενώ έχει χρησιμεύσει για πολλά χρόνια ως μέτρο για την πληθυσμιακή κατανόηση της παχυσαρκίας, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η παχυσαρκία είναι μια πολύπλοκη νόσος. Το ταξίδι κάθε ατόμου στη διαχείριση βάρους είναι μοναδικό. Ο πιο ολοκληρωμένος τρόπος για να κατανοήσετε και να διαχειριστείτε την παχυσαρκία και την προσωπική σας κατάσταση, είναι να συζητήσετε με επαγγελματίες υγείας.
