Go to the page content
ΕΜΠΟΔΙΑ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΒΑΡΟΥΣ

Η παχυσαρκία στον σύγχρονο κόσμο: Πώς το περιβάλλον επηρεάζει την υγεία μας

Ο κόσμος στον οποίο ζούμε και το φαγητό που καταναλώνουμε έχουν αλλάξει δραματικά με την πάροδο του χρόνου. Αλλά ο οργανισμός μας έχει παραμείνει σε μεγάλο βαθμό ο ίδιος. Ο οργανισμός μας αισθάνεται ότι διατρέχουμε κίνδυνο να πεινάσουμε κινητοποιώντας, μας να αναζητήσουμε τροφές πλούσιες σε θερμίδες, αλάτι, λίπος και ζάχαρη.

5 λεπτά ανάγνωσης

Ας αναλογιστούμε λίγο την καθημερινότητά μας: οι περισσότεροι από εμάς πηγαίνουμε στη δουλειά με το αυτοκίνητο ή κάποιο μέσο μαζικής μεταφοράς. Χρησιμοποιούμε ανελκυστήρες και κυλιόμενες σκάλες για να μας μεταφέρουν εκεί που πρέπει να πάμε, χωρίς να ρίξουμε ούτε μία σταγόνα ιδρώτα. Η δουλειά γραφείου και η ζωή στην πόλη συχνά συντελούν στην καθιστική ζωή, για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Περιστοιχιζόμαστε από πολλά γευστικά φαγητά και ποτά, στα οποία έχουμε εύκολη πρόσβαση. Παράλληλα, υπάρχουν τόσες πολλές υποχρεώσεις στη ζωή μας που μας κάνουν να ανησυχούμε και να τρέχουμε να προλάβουμε, τόσο στον επαγγελματικό τομέα όσο και στην προσωπική μας ζωή, ακόμα και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έτσι κοιμόμαστε λιγότερο και αγχωνόμαστε περισσότερο.

Ωστόσο, πολλοί από εμάς δεν γνωρίζουμε τον τρόπο με τον οποίο όλα αυτά συνδέονται με την παχυσαρκία. Για να τον κατανοήσουμε, πρέπει να κάνουμε ένα ταξίδι πίσω στον χρόνο.
 

Το περιβάλλον μας πριν από 50.000 χρόνια

«Φάτε, αλλιώς θα σας φάνε!» Φανταστείτε ότι ζείτε 50.000 χρόνια πριν στη Λίθινη Εποχή. Μοναδικό μέλημα των προγόνων μας ήταν η συγκέντρωση θερμίδων μέσα από το κυνήγι, τη συγκομιδή σπαρτών ή το ψάρεμα. Όπως και να μην γίνουν οι ίδιοι γεύμα για τους μεγάλους θηρευτές.

Το φαγητό ήταν ελάχιστο, οπότε το να τρέφεται κανείς καλά, σήμαινε μεγαλύτερη πιθανότητα επιβίωσης και αναπαραγωγής. Το κλειδί για την επιτυχία ήταν η εύρεση τροφής με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι. Γι’ αυτό τον λόγο το σώμα μας έχει μάθει να αναζητά και να προτιμά τροφές πλούσιες σε θερμίδες για να μπορεί να αντέξει στις περιόδους πείνας.
 

«Η παγκόσμια αύξηση της παχυσαρκίας δεν είναι αποτέλεσμα ξαφνικής απώλειας θέλησης. Αντίθετα, η αύξηση του σωματικού βάρους θεωρείται ως φυσική αντίδραση στη ζωή σε ένα περιβάλλον το οποίο άλλαξε πιο γρήγορα από το διάστημα που χρειάστηκε το είδος για να μπορέσει να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες».

-Morris R. Stranger in a strange land: an optimal-environments account of evolutionary mismatch.

Η ζωή άλλαξε, αλλά ο οργανισμός μας αντιδρά με τον ίδιο τρόπο

Μπορεί να νομίζετε ότι είμαστε πολύ διαφορετικοί από τους προγόνους μας. Ωστόσο, τα συστήματα που τους βοήθησαν να επιβιώσουν εξακολουθούν να είναι ενεργά στον οργανισμό μας σήμερα και συχνά λειτουργούν εκτός της συνειδητής μας επίγνωσης.

 

 

Η παχυσαρκία στον σύγχρονο κόσμο: Πώς το περιβάλλον επηρεάζει την υγεία μας

Τα εργοστάσια τροφίμων, τα σούπερ μάρκετ, τα εστιατόρια και οι αλυσίδες φαγητού που κάνουν διανομή έχουν εντοπίσει τις προτιμήσεις μας στο φαγητό. Προσφέρουν πλέον μια τεράστια ποικιλία οικονομικών, νόστιμων και πλούσιων σε ενέργεια φαγητών ,τα οποία συνδυάζουν αλάτι, ζάχαρη και λίπος. Πρόκειται για έναν ισχυρό συνδυασμό αισθήσεων, πολύ πιο ισχυρό από αυτόν τον οποίο έχει εξελιχθεί ο εγκέφαλός μας να αντιμετωπίζει. Γι’ αυτό είναι δύσκολο να αντισταθούμε τη δελεαστική μυρωδιά του φαγητού που μας περιβάλλει σήμερα.

Δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι παραγγέλνουμε μεγάλες ποσότητες φαγητού ή γεμίζουμε υπερβολικά το καρότσι στο σούπερ-μάρκετ, παρόλο που δεν πεινάμε. Η ικανότητά μας να αντισταθούμε σε αυτές τις σκόπιμα δελεαστικές τροφές καθορίζεται από διάφορους παράγοντες, μεταξύ των οποίων η γενετική προδιάθεση, που διαφέρει από άτομο σε άτομο.

Η παγκόσμια αύξηση της παχυσαρκίας δεν είναι αποτέλεσμα ξαφνικής απώλειας θέλησης. Αντίθετα, η αύξηση βάρους θεωρείται ως φυσική αντίδραση στη ζωή σε ένα περιβάλλον το οποίο άλλαξε πιο γρήγορα από το διάστημα που χρειάστηκε το είδος για να μπορέσει να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες.

813 εκατομμύρια ενήλικες και 175 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι (ηλικίας 5-19 ετών) ζουν με παχυσαρκία.

-Παγκόσμιος Άτλας Παχυσαρκίας 2023, WOF

Αλλάξτε το περιβάλλον σας για να υποστηρίξετε τους στόχους σας για τη διαχείριση του βάρους σας

Το σύγχρονο περιβάλλον περιέχει πολλούς παράγοντες που μας θέτουν σε κίνδυνο για εμφάνισης παχυσαρκίας. Πολλοί από αυτούς τους παράγοντες είναι πέρα από τον έλεγχό μας, αλλά ευτυχώς υπάρχουν ακόμα πολλά που μπορούμε να κάνουμε. Η αναδιάρθρωση του περιβάλλοντος είναι ένα από αυτά.

Για έναν οδηγό αναδιάρθρωσης του περιβάλλοντός σας, διαβάστε το άρθρο Νικήστε την πείνα σας: Πώς να προγραμματίζετε, να προετοιμάζετε και να τρώτε υγιεινά.

 

bowl with apples, bananas, grapes and oranges on table
Βιβλιογραφικές αναφορές:
  • Appelhans BM. Neurobehavioral Inhibition of Reward-driven Feeding: Implications for Dieting and Obesity. Obesity 2009; 17:640–647.
  • Morris R. Stranger in a strange land: an optimal-environments account of evolutionary mismatch. Synthese 2018; 1-26.
  • Sumithran P & Proietto J. The defence of body weight: a physiological basis for weight regain after weight loss. Clinical Science 2013; 124:231-241.
  • Guyenet S. The hungry brain. Outsmarting the instincts that make us overeat. New York: Flatiron 2017.
  • Bray M et al. NIH Working Group Report—Using Genomic Information to Guide Weight Management: From Universal to Precision Treatment. Obesity 2016; 24:14–22.
  • Münzberg H, Qualls-Creekmore E, Yu S, Morrison CD & Berthoud HR. Hedonics Act in Unison with the Homeostatic System to Unconsciously Control Body Weight. Front. Nutr. 2016; 3:6:1-5.
  • Berthoud, HR. Interactions between the “cognitive” and “metabolic” brain in the control of food intake. Physiology & Behavior 2007; 91:486-498.
  • World Obesity Atlas 2023 from WOF. Available at: World_Obesity_Atlas_2023_Report.pdf (worldobesityday.org)

 

Σας φάνηκε χρήσιμο το άρθρο;

Μπορεί επίσης να σας αρέσει