Go to the page content
Βιολογία | 4 λεπτά ανάγνωσης

Δύναμη της θέλησης ή βιολογία: Ποιος αποφασίζει;

Για να χάσετε βάρος θα χρειαστεί να τρώτε λιγότερο και να κινείστε περισσότερο. Ωστόσο, πολλές πτυχές των διατροφικών επιλογών και της σωματικής μας δραστηριότητας καθορίζονται από σύνθετα βιολογικά συστήματα που δεν εξαρτώνται από τη θέλησή μας.

Καθημερινά λαμβάνουμε εκατοντάδες αποφάσεις, μεγάλες και μικρές. Πολλές από αυτές τις αποφάσεις μας φαίνονται αρχικά καλές, αλλά αργότερα συνειδητοποιούμε ότι δεν ήταν. Μερικές φορές, γνωρίζουμε ότι η απόφαση είναι κακή την ίδια στιγμή που τη λαμβάνουμε.

Αυτό συμβαίνει συχνά όταν πρόκειται για τη σχέση μας με το φαγητό. Κατηγορούμε τους εαυτούς μας επειδή δεν λαμβάνουμε τις σωστές αποφάσεις για να επιτύχουμε τους στόχους που έχουμε θέσει σχετικά με το βάρος μας. Προσπαθούμε να τρώμε λιγότερο και να κινούμαστε περισσότερο, αλλά δεν τα καταφέρνουμε πάντα.

Τι γίνεται όμως εάν η βούλησή μας είναι πολύ λιγότερο ελεύθερη απ’ όσο νομίζουμε;

Στιγμιαία αντίδραση ή δράση μετά από σκέψη και λογική;

Μπορούμε να ευχαριστήσουμε τον οικονομολόγο Daniel Kahneman που μας βοήθησε να κατανοήσουμε ότι έχουμε λιγότερο συνειδητό έλεγχο επί των αποφάσεων που λαμβάνουμε απ’ όσο πιστεύουμε. Στην πραγματικότητα, λαμβάνουμε πολλές αποφάσεις χωρίς να το γνωρίζουμε.

Αυτό το αποκαλεί Πρώτο Σύστημα Σκέψης. Πρόκειται για γρήγορο, ενστικτώδη και μη συνειδητό τρόπο σκέψης, όπως η επιλογή ενός ρούχου από τη ντουλάπα ή το δέσιμο των κορδονιών του παπουτσιού.

Το Δεύτερο Σύστημα Σκέψης λειτουργεί διαφορετικά. Ας πούμε ότι έχετε ένα σημαντικό ραντεβού. Μπορεί να αφιερώσετε πολύ χρόνο δοκιμάζοντας διαφορετικά ρούχα και ζητώντας συμβουλές από τους φίλους σας. Αυτό είναι το Δεύτερο Σύστημα Σκέψης, ο αργός και διαβουλευτικός τρόπος σκέψης.

Το Πρώτο και το Δεύτερο Σύστημα Σκέψης στη ρύθμιση του βάρους

Πώς λειτουργούν το Πρώτο και το Δεύτερο Σύστημα Σκέψης όταν πρόκειται για ρύθμιση του βάρους και της όρεξης;

Πολλοί άνθρωποι έχουν σκεφτεί πολύ και αναλυτικά τους στόχους που θέλουν να θέσουν σχετικά με το βάρος τους και το φαγητό που θέλουν να καταναλώνουν. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι κάνουν δίαιτα ή φροντίζουν να μην τρώνε δεύτερη μερίδα φαγητού. Οι περισσότεροι θα χαρακτήριζαν μια τέτοια συμπεριφορά, ως δύναμη της θέλησης. Η δύναμη της θέλησης εντάσσεται στο Δεύτερο Σύστημα Σκέψης.

Ωστόσο, η προσήλωση στους στόχους που αφορούν το φαγητό και το βάρος περιπλέκεται λόγω των σχεδίων του Πρώτου Συστήματος Σκέψης. Αυτά τα σχέδια διέπονται από τους κανόνες του παιχνιδιού επιβίωσης οι οποίοι στις μέρες μας δεν είναι πλέον σχετικοί. Οι κανόνες επιβίωσης ευνοούν την κατανάλωση τροφών που είναι πλούσιες σε ενέργεια και μας προστατεύουν σθεναρά από την απώλεια βάρους.

«Ένας συνδυασμός θεραπευτικών προσεγγίσεων που αντιμετωπίζουν πολλαπλούς μηχανισμούς οι οποίοι εμπλέκονται στη ρύθμιση του βάρους είναι πιθανό να είναι ο πιο αποδοτικός τρόπος διαχείρισης της παχυσαρκίας.»

-Berthoud HR et al. Blaming the Brain for Obesity: Integration of Hedonic and Homeostatic Mechanisms.
A woman at the gym planking

Ενεργοποιήστε τον οργανισμό σας

Η επιστήμη έχει αποδείξει ότι αν θέλουμε να χάσουμε βάρος και να διατηρήσουμε το αποτέλεσμα, η δύναμη της θέλησης απέχει πολύ από το να είναι ο μοναδικός παράγοντας. Στην πραγματικότητα, παίζει πολύ μικρότερο ρόλο σε ό,τι αφορά τη ρύθμιση του βάρους από ό,τι νομίζαμε.

Το βάρος ελέγχεται από πολλές διαδικασίες, ορισμένες από τις οποίες δεν εμπίπτουν στη συνειδητή μας επίγνωση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ένας συνδυασμός θεραπειών και προσεγγίσεων που αντιμετωπίζουν πολλαπλούς μηχανισμούς είναι πιθανό να είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης της παχυσαρκίας, σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο της Λουιζιάνα.

Ευτυχώς, δεν χρειάζεται να το κάνετε μόνοι σας. Ένα ραντεβού με έναν ειδικά εκπαιδευμένο επαγγελματία υγείας για την κατάρτιση ενός εξατομικευμένου προγράμματος θεραπευτικής αντιμετώπισης είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα για να ξεκινήσετε την αντιμετώπιση της πρόκλησης και να κάνετε τη βιολογία σας να λειτουργεί υπέρ σας.

Βιβλιογραφικές αναφορές
  • Berthoud HR, Münzberg H, & Morrison CD. Blaming the Brain for Obesity: Integration of Hedonic and Homeostatic Mechanisms. Gastroenterology 2017; 152:1728–1738.
  • Hall K & Hammond RH. Dynamic Interplay Among Homeostatic, Hedonic, and Cognitive Feedback Circuits Regulating Body Weight. American Journal of Public Health 2014; 104:7.
  • Nair P. QnAs with Daniel Kahneman. PNAS 2013; 110(34),13696.

Σχετικά άρθρα

Πώς οι ορμόνες καθορίζουν την όρεξη και τη διατροφική συμπεριφορά μας
Ορμόνες | 5 λεπτά ανάγνωσης

Πώς οι ορμόνες καθορίζουν την όρεξη και τη διατροφική συμπεριφορά μας

Στον οργανισμό σας υπάρχουν ορμόνες οι οποίοι βοηθούν στον έλεγχο της όρεξης. Η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας τους μπορεί να μας διαφωτίσει σχετικά με τον ρόλο της βιολογίας στη ρύθμιση του βάρους...

Επιστημονικά αποδεδειγμένες επιλογές για τη διαχείριση του βάρους
Θεραπείες | 2 λεπτά ανάγνωσης

Επιστημονικά αποδεδειγμένες επιλογές για τη διαχείριση του βάρους

Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι αντιμετώπισης της παχυσαρκίας, όπως η συμπεριφορική θεραπεία, η φαρμακευτική αγωγή και η βαριατρική χειρουργική επέμβαση, για τις οποίες μπορείτε να απευθυνθείτε σε έναν κατάλληλο Επαγγελματία Υγείας.

Τα συναισθήματα διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη διαχείριση του βάρους
Ψυχολογία | 5 λεπτά ανάγνωσης

Τα συναισθήματα διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη διαχείριση του βάρους

Η κατανάλωση φαγητού για να νιώσουμε καλύτερα αναφέρεται συχνά ως συναισθηματική υπερφαγία και μπορεί να είναι ο λόγος για τον οποίο μερικές φορές χρειαζόμαστε ψυχολογική υποστήριξη, αντί για διατροφικές συμβουλές.